Mononukleoza zakaźna -czym jest, ile trwa? Jak ją rozpoznać?

Mononukleoza – przyczyny, objawy, diagnostyka oraz leczenie

Mononukleoza to infekcja wirusowa, która przenoszona jest drogą kropelkową. Jej rozprzestrzenianie następuje również przez bezpośredni kontakt ze śliną osoby chorej.

Mononukleozę wywołuje wirus EBV, który należy do rodziny Herpes. Objawy mononukleozy nie są specyficzne i obejmują dolegliwości bólowe głowy i gardła, osłabienie organizmu oraz powiększenie węzłów chłonnych i migdałków. Poza tym, powiększeniu ulegać może wątroba i śledziona.

Czym charakteryzuje się mononukleoza?

Jak wspomniano powyżej, choroba zakaźna wywoływana jest przez wirus EBV, który przenosi się dość łatwo oraz występuje powszechnie.

Przyjmuje się, że niemal cała populacja osób dorosłych miała w przeszłości styczność z patogenem oraz przeszła tego rodzaju zakażenie. Wirus po infekcji przenika do komórek nabłonka wyścielającego nosogardziel i gruczoły ślinowe. Wnika on również do limfocytów typu B.

W efekcie tych zjawisk dochodzi do dalszego rozprzestrzeniania się wirusa drogą kropelkową oraz jego przejścia w tak zwany cykl latentny. W tym wypadku wirus pozostaje uśpiony w limfocytach, a jego aktywacja może nastąpić w razie spadku odporności organizmu.

Kto podatny jest na infekcję?

Mononukleozę zwykle diagnozuje się u dzieci w wieku od 2. do 7. roku życia. Choroba rzadziej wykrywana jest u młodzieży oraz osób dorosłych. Co ważne, po przechorowaniu dochodzi do długotrwałego wydalania wirusa ze śliną, a proces ten może trwać nawet pół roku.

Jakie są objawy mononukleozy?

W przebiegu choroby pojawiają się objawy, które mogą towarzyszyć innym infekcjom wirusowym, w tym zakażeniom wywołanym adenowirusami, cytomegalowirusem, wirusem HIV, różyczki czy toksoplazmozy.

Poza tym, zbliżone objawy są obecne w przypadku chłoniaków oraz białaczek. Choroba może również przebiegać bezobjawowo. Warto dodać, że wraz z wiekiem zwiększa się ryzyko rozwoju ciężkiej postaci mononukleozy, która przebiega wówczas z dużym nasileniem objawów.

Okres wylęgania choroby trwa nawet 50 dni, a sama choroba twa zazwyczaj dwa tygodnie. Odczuwalne zmęczenie organizmu może się jednak utrzymywać nawet przez kilka kolejnych miesięcy.

Osoby chore na mononukleozę uskarżają się na bóle mięśniowe oraz głowy i gardła, osłabienie organizmu oraz powiększenie węzłów chłonnych i migdałków. Mogą pojawiać się również dreszcze oraz pogorszenie apetytu. Wraz z rozwojem choroby pojawia się wysoka temperatura, zapalenie gardła przebiegające z powiększeniem się migdałków podniebiennych oraz tak zwana limfadenopatia.

Dotyczy ona przede wszystkim okolicy szyi. Węzły chłonne stają się powiększone, tkliwe oraz miękkie. Dochodzi do zapalenia gardła, które objawia się znacznym przekrwieniem błony śluzowej. Na powierzchni migdałków pojawia się biały nalot oraz może występować chrapanie lub bezdech.

W badaniach stwierdzane jest również powiększenie wątroby i śledziony. W części pacjentów może być również stwierdzany objaw Glanzmanna, czyli obrzęk powiek i okolicy nasady nosa oraz katar. W przypadku najmłodszych pacjentów może się również pojawiać wysypka.

Co ciekawe, włączenie antybiotykoterapii może również prowadzić do występowania wysypki, która pojawia się zwykle po upływie około tygodnia od włączenia leków.

W jaki sposób prowadzona jest diagnostyka choroby?

W ramach diagnostyki zleca się i przeprowadza morfologię oraz rozmaz krwi obwodowej. W przypadku mononukleozy dochodzi do leukocytozy z przewagą limfocytów, w tym komórek atypowych.

Następuje również podwyższenie wartości CRP. W przypadku powiększenia wątroby stwierdzana jest również wyższa aktywność enzymów wątrobowych.

W ramach poszerzonej diagnostyki oznacza się również poziom przeciwciał nieswoistych, które mogą być wykrywane za pomocą szybkich testów lateksowych. Warto pamiętać, że tego rodzaju badania mogą dawać wyniki fałszywie ujemne na wczesnym etapie choroby lub u małych dzieci.

Fałszywie dodatnie wyniki mogą być z kolei stwierdzane u pacjentów z toczniem, chłoniakiem czy cierpiących na choroby układu pokarmowego.

Obecność wirusa EBV stwierdzana jest również długo po przechorowaniu mononukleozy. Oznaczeniu mogą również podlegać swoiste przeciwciała, które są skierowane przeciwko określonym antygenom wirusa, w tym antygenowi kapsydu VCA. W ramach diagnostyki mogą być również wykonywane badania oparte na metodzie PCR.

Na czym polega leczenie mononukleozy?

Mononukleoza to choroba, która leczona jest objawowo. W razie wystąpienia gorączki stosuje się leki obniżające wysoką temperaturę zawierające ibuprofen lub paracetamol.

Pomocne są również leki zawierające benzydaminę lub lidokainę, które działają przeciwbólowo i mogą być stosowane miejscowo w postaci tabletek czy produktów w sprayu.

Zalecane jest również płukanie gardła naparami szałwii lub płukankami z diklofenakiem. Konieczne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu. W przypadku kataru wskazane jest stosowanie preparatów powodujących obkurczenie błony śluzowej nosa zawierających oksymetazolinę.

W przypadku nasilonych objawów wskazane jest podawanie acykloviru, włączanie sterydoterapii lub antybiotyków.

Czy mononukleoza może dawać powikłania?

W przypadku mononukleozy powikłania pojawiają się stosunkowo rzadko i mogą one obejmować pękniecie śledziony czy nadkażenie bakteryjne. Poza tym, stwierdzana może być małopłytkowość, diagnozowane ropnie migdałków czy uszkodzenia wątroby, mózgu lub serca.