Szkarlatyna – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie i powikłania

Szkarlatyna – przyczyny, objawy i leczenie szkarlatyny

Szkarlatyna to ostra choroba zakaźna, która diagnozowana jest głównie u dzieci. Może ona również w mniejszym stopniu dotykać osoby dorosłe.

Do zakażenia płonicą dochodzi drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt z osobą zakażoną. Wśród typowych objawów choroby wymienia się gorączkę, wysypkę skórną, dolegliwości bólowe gardła, złuszczanie naskórka oraz tak zwany malinowy język.

Jakie są przyczyny szkarlatyny?

Płonica wywoływana jest przez β-hemolizujące paciorkowce ropotwórcze, które należą do grupy A. Choroba rozprzestrzenia się drogą kropelkową, a do zakażenia dochodzić może również poprzez kontakt z osobą chorą lub przedmiotami przez nią użytkowanymi.

Okres wylęgania choroby wynosi od jednego do pięciu dnia, a choroba przebiega z wysoką gorączką oraz charakterystyczną wysypką znajdującą się na skórze oraz błonach śluzowych.

Jakie są objawy choroby?

Szkarlatyna zwykle objawia się w postaci gorączki, bólu gardła oraz wysypki skórnej. W rzadkich przypadkach może dochodzić do rozwoju powikłań, które obejmują uszkodzenie wątroby, nerek lub serca, a także występowania ropnia okołomigdałkowego czy zapalenia zatok i ucha środkowego.

Jaki jest typowy przebieg choroby?

Wzrost zachorowalności na płonicę zwykle obserwowany jest w okresie jesienno-zimowym.

Choroba zazwyczaj rozwija się w ciągu pięciu dni, a szybkie podanie antybiotyku znacznie skraca okres występowania objawów i ogranicza możliwość zakażania kolejnych osób.

Warto dodać, że zakażenie paciorkowcami może następować również drogą pokarmową, ale tego rodzaju przypadki zdarzają się stosunkowo rzadko. W przebiegu choroby dochodzi do gwałtownego wzrostu temperatury, któremu towarzyszy osłabienie organizmu oraz ból brzucha i gardła.

Wraz z upływem czasu pojawia się charakterystyczna wysypka, która ma postać drobnoziarnistych plam. Na języku pojawiają się widoczne brodawki, a jego kolor staje się żywo różowy. Po tygodniu mijającym od rozwoju infekcji dochodzi do łuszczenia się skóry twarzy. W dalszej kolejności łuszczy się skóra na tułowiu oraz dłoniach i stopach. U najmłodszych pacjentów mogą pojawiać się również biegunki i wymioty. Warto dodać, że w przebiegu choroby zwykle nie występuje katar, kaszel czy zapalenie spojówek.

Czym cechuje się wysypka towarzysząca szkarlatynie?

Osutka skórna zazwyczaj pojawia się w drugiej dobie upływającej od rozwoju choroby.

Ma ona postać drobnoplamistych zmian występujących na skórze i może obejmować powierzchnię całego ciała.

Wyjątek stanowi tak zwany trójkąt Fiłatowa, czyli obszar znajdujący się pomiędzy nosem a brodą.

Nie pojawia się ona również na dłoniach i na stopach. Osutka skórna zazwyczaj nasilona jest w rejonie twarzy, pośladków, okolicy pachwinowej i pachowej oraz na wewnętrznej powierzchni ramion i ud. W zgięciach stawowych obserwowane są czerwone linie Pastii. W pierwszej kolejności wysypka obecna jest na tułowiu, a wraz z upływem czasu przemieszcza się odśrodkowo w kierunku części dystalnych ciała.

W jaki sposób przebiega diagnostyka szkarlatyny?

Płonica jest diagnozowana w oparciu o objawy kliniczne, które zgłaszane są podczas wywiadu medycznego.

Poza tym, wskazane jest wykonanie wymazu z gardła, którego wyniki mogą potwierdzić lub wykluczyć zakażenie paciorkowcem. W przypadku różnicowania chorób gardła pomocna bywa skala McIsacca/Centora.

W tym przypadku ryzyko rozwoju zakażenia paciorkowego oceniane jest z uwzględnieniem wieku pacjenta czy obecności wybranych objawów. Należy do nich gorączka, powiększenie węzłów chłonnych szyjnych przednich, brak kaszlu czy nalot obecny na migdałkach podniebiennych.

Na czym polega leczenie szkarlatyny?

Szkarlatyna to choroba, której leczenie wymaga włączenia antybiotyku.

Podanie fenoksymetylopenicyliny znacznie ogranicza zakażalność oraz przyspiesza proces leczenia.

Konieczne jest jednak w tym wypadku ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarza. Skrócenie czasu leczenia może prowadzić do przechodzenia choroby w stan nosicielstwa.

Fenoksymetylopenicylina zwykle podawana jest dwa razy dziennie przez okres dziecięciu dni. W ramach leczenia podaje się również leki ograniczające dokuczliwe objawy, w tym preparaty przeciwzapalnie, przeciwbólowe lub ograniczające wysoką gorączkę.

Ważne jest również odpowiednie nawodnienie organizmu. Leczenie może być z powodzeniem prowadzone w warunkach domowych, a jedynie w nielicznych przypadkach konieczny może być pobyt w szpitalu.

Tego rodzaju leczenie zwykle dotyczy dzieci oraz pacjentów prezentujących silne objawy lub powikłania choroby.

Jakie mogą być powikłania po szkarlatynie?

W większości wypadków choroba ustępuje i nie powoduje żadnych długotrwałych konsekwencji.

Brak odpowiedniego leczenia czy skracanie antybiotykoterapii może jednak prowadzić do poważnych następstw, w tym wspomnianego nosicielstwa.

W nielicznych przypadkach mogą rozwijać się powikłania, w tym zapalenie ucha środkowego, wątroby, stawów, nerek lub serca. Co ważne, po przechorowaniu szkarlatyny możliwa jest kolejna infekcja, ponieważ wyróżnić można trzy różne typy toksyny bakteryjnej, która może powodować niekorzystne zmiany.